De chirurgijn doet zijn werk. Met kennersoog loopt hij langs de groepjes vastgebonden slaven, de handen op zijn rug. De slaven kijken niet terug. Hun hoofden zijn gebogen. Sommigen hebben hun ogen gesloten. Ze zijn moe en verward. Dat is begrijpelijk, denkt de chirurgijn. Lange reis. Ontbering. Angst. Elk mens heeft zijn breekpunt. Ook zwarten. Maar vermoeidheid is niet erg, ze zijn goed gevoed, er is geen sprake van verwaarlozing.
   Na de algemene voorinspectie loopt hij op een eerste groepje vrouwen af. Hij zet zijn tas in het zand. Plaatst zijn handen in de zij. ‘Het is verrekte warm vandaag’, zegt hij vriendelijk, in het Hollands.
   De vrouwen kijken op. Hun ogen verraden niets. Hij is de zoveelste blanke die ze zien: een oude, gezette man met een kalend hoofd en een losse huid.
   ‘Ja’, herhaalt hij. ‘Verdomd warm.’ Hij monstert van een afstandje hun handen en voeten. Palmen en zolen: bekrast en geschaafd. Van de reis. Dat is normaal. Geen wonden. Geen blaren. Geen ontstekingen. Goed zo.
   Ze zijn met touwen aan elkaar vastgebonden, met lussen om nek en polsen. Niet te strak. Niet te los. Ook dat heeft zijn goedkeuring. Hij pakt een van de vrouwen bij de bovenarm. Ze schrikt en trekt terug. Dat geeft geen pas. Er moet tempo in, want anders zijn ze de hele dag bezig. En de eerste is altijd het voorbeeld.
   ‘Kom, meisje’, zegt hij, en geeft haar met de rug van zijn hand een tik tegen de wang. Het maakt een kletsend geluid. Nu heeft hij de aandacht. ‘Opschieten.’
   Hij trekt haar naar voren. Maakt een scharend gebaar met zijn vingers naast zijn mond. ‘Openen.’
   Geen reactie.
   Opnieuw een tik. Dit keer wat harder. Wáts! ‘Open je mond.’
   Ze opent haar mond. Maar als zijn vingers naar binnen gaan slaakt ze een gil en trekt haar hoofd terug.
   ‘Rustig.’
   Wáts!
   Haar ogen staan nu wijdopen.
   ‘Je leert het wel’, zegt de chirurgijn. Hij kijkt uit zijn ooghoeken naar de anderen. Hun ogen staren. Hun geesten werken. Het is allemaal heel simpel als je er goed over nadenkt. Eenvoudige psychologie. Alsof je een hond leert zitten.
   Zijn vingers zitten in haar mond. Hij voelt haar tandvlees, de huid van haar wang. Geen zweren. Geen aften. Geen wratten. Haar mond is schoon. Sterke tanden.
   Hij glimlacht. ‘Niks aan de hand.’
   Zijn vingers glijden langs haar hals. Vergroeiingen: geen. Goede spieropbouw. De ader in haar hals klopt fel. Geagiteerd. Hm. Oppassen, dame. Sleutelbeen. Ongebroken. Sternum. Thorax. In orde. Lange spieren in haar bovenarmen. Triceps. Biceps. Sterke handen. Prachtige slanke vingers. Lange nagels. Schoon. Kan niet beter. Stevige borsten. Voelen goed aan. Ze is kinderloos. Prima. Platte buik. Schaamhaar. Venusheuvel. Voorhof.
   Als hij haar vagina aanraakt trekt ze opnieuw terug.
   Wáts!
   Hij kijkt haar wat strenger aan nu. Houdt met één hand het touw vast. ‘Wat moet dat moet.’
   Opnieuw. Ze ondergaat het. Zijn vinger glijdt naar binnen.
   Opnieuw verzet.
   Wáts!
   Vochtig. Geen verminkingen, zoals sommige donka’s vaak hebben, vanwege religieuze redenen. Ze snijden de clitoris weg. Onverstandig. Lijdt tot ontstekingen, vaak de dood. Onwenselijk.
   Hij draait haar om.
   Wervel is recht. Stabiel. Stevige billen. Aars is schoon. Geen uitstulpingen of zwellingen. Mooi. Weer omdraaien.
   ‘Kijk me aan.’ Hij doet een stap achterwaarts en maakt een kniebuiging. ‘Nu jij.’
   Sprakeloos staart ze hem aan.
   ‘Je begrijpt het wel.’ Hij maakt nogmaals een buiging en wijst dan in haar richting. ‘Hup.’
   Ze maakt willoos een kniebuiging. Haar ogen laten de zijne niet los. Ongeloof. Verbijstering. Ook dat herkent hij. Het zijn stadia van de menselijke geest. Hij weet: nu kan hij haar álles laten doen. Hoe verder je gaat, hoe sterker het effect. Onderwerping. Instinct. Als hij nu zou zeggen: spring van een rots, dan zou ze hem gehoorzamen. Maar hij is geen onmens. Zijn credo is: zo min mogelijk geweld gebruiken.
   Hij knikt haar toe. Zijn blik is onpersoonlijk. Hij zal haar niet herkennen, mocht hij haar ooit weer zien. Het zijn er te veel. Al die gezichten, al die lichamen. ‘Klaar.’
   De volgende zal gehoorzamer zijn, weet hij. Bij nummer vier hoeft hij niet meer te slaan. Het zijn wetten. Het is voorspelbaar.

Voor het eerst ontstaat er tumult. Als de kuilgasten de eerste groep van twintig vanaf de trap het luik van het koedek in proberen te dirigeren, weigert de voorste slaaf door het donkere gat af te dalen.
   ‘Dabi, dabi!’ roept hij met grote, verschrikte ogen, zittend op handen en knieën.
   ‘Niks dabbiedabbie, vooruit’, snauwt een van de maats geïrriteerd. Hij doet een stap naar voren en geeft de zwarte een por. ‘Naar beneje.’
   Maar de slaaf zet zich schrap.
   ‘Geef hem een mep’, zegt er een. De maats worden moe en kunnen niet veel hebben.
   De kat zwaait door de lucht en de geknoopte staarten raken de man op de naakte rug. Hij krimpt in elkaar, maar blijft hardnekkig weigeren. Nu beginnen ook de andere zwarten te protesteren.
   Gekerm en gesmeek. Grote ogen van angst. De maat met de kat begint in het wilde weg op schouders en ruggen te slaan.
   ‘Ze benne bang van het hol, ome’, zegt een ander, die hem bij de arm pakt. ‘Zo krijg je ze er nooit in.’
   De maat draait zich woedend om. ‘Weet jij iets beters dan?’
   ‘Haal de bomba. Die ken met ze prate.’
   Ze stemmen allemaal in. Zo gezegd, zo gedaan.
   De bomba verschijnt, overziet de situatie, strijkt eens door zijn lange baard en gaat voor de voorste slaaf op zijn hurken zitten. ‘Ackie, minnuwa’, zegt hij op kalme toon. ‘Spreek je Twi?’
   De slaaf staart hem twee tellen angstig aan en knikt.
   ‘Waarom doe je niet wat je gezegd wordt?’
   ‘Het is er donker. Wat verbergt zich daar? Ze zeggen dat de borfokango ons slachten en opeten.’
   De bomba schudt resoluut zijn hoofd. ‘Ben je een kind, bebiny? Dat zijn fabeltjes.’ Hij klautert behendig langs de klimpaal naar beneden. Op de vloer van het koedek steekt hij zijn hoofd door het gat en vraagt om een lantaarn, die hem grif wordt aangereikt. ‘Het is hier donker, zeker, maar er is niets dan lucht.’ Hij bukt zich en schuifelt op zijn hurken, met de lantaarn voor zich uit, een eind de lage ruimte in. Als hij praat klinkt zijn stem gedempt: ‘Steek je kop door het luik, minnuwa, en kijk.’
   De slaaf doet wat hem gezegd wordt. Het licht van de lantaarn schijnt op vloer en wanden. Het koedek is leeg.
   ‘Jullie hebben geluk’, verklaart de bomba. ‘Beneden in het ruim liggen ze bovenop elkaar, maar hier kun je je nog bewegen. Het is krap en het is donker, maar morgen word je aan dek gelucht en krijg je water en voedsel. Dat is niet slecht.’ Hij kruipt glimlachend terug. ‘Het duurt niet lang, want het grote land is dichtbij. Een paar dagen, een paar nachten, dan ben je verlost van de boot.’ Hij klimt weer omhoog, geeft de lantaarn terug en richt zich met een priemende blik tot de slaaf. ‘Ga omlaag en overtuig je broeders dat hun vrees ongegrond is.’
   De zwarte kijkt hem weifelend aan, wendt dan zijn hoofd en ziet de grimmige, stuurse gezichten van de blanken, de zwepen in hun handen en de overduidelijke bereidheid om hem zo nodig met geweld te laten gehoorzamen. ‘Dasene’, mompelt hij eindelijk, en kruipt met rinkelende enkelkettingen en een wild kloppend hart de duisternis in.